Ο καφές, ένα συνηθισμένο βοήθημα για την πολύωρη μελέτη.
Η πιο γνωστή επίδραση του καφέ αφορά στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Σε λογικές ποσότητες, ο καφές βελτιώνει τις πνευματικές ικανότητες, καθώς προκαλεί εγρήγορση και μείωση της ανίας. Ο βασικός λόγος είναι ότι περιέχει καφεΐνη, ένα αλκαλοειδές που δρα ως τονωτικό. Για αυτό τον λόγο ο καφές συνήθως καταναλώνεται τις πρωινές ώρες ή κατά τη διάρκεια της εργασίας. Περισσότερο ευαίσθητα στη δράση της καφεΐνης είναι τα άτομα τρίτης ηλικίας, ειδικά όσον αφορά στον ύπνο. Αντίθετα, τα παιδιά δεν είναι πιο ευάλωτα από τους ενηλίκους, σε μικρές δόσεις καφέ. Συχνά, μαθητές και φοιτητές διατηρούν την προσοχή τους στο πολύωρο διάβασμα που απαιτούν οι εξετάσεις, με τη βοήθεια του καφέ.

 Στον ανθρώπινο εγκέφαλο η καφεΐνη προκαλεί αγγειοσυστολή, ενώ στα περιφερειακά αγγεία, διαστολή. Δεν είναι λοιπόν τυχαία η χρήση της σε αρκετά φάρμακα για την καταπολέμηση της ημικρανίας.

Προς αποφυγή των συμπτωμάτων της επίδρασης της καφεΐνης, υπάρχει & ο decaffeine. Είναι καφές από τον οποίο, με συμπληρωματική επεξεργασία, έχει αφαιρεθεί η καφεΐνη.